Zeventiende eeuwse meesterwerken uit het Amsterdam Museum op TEFAF

Tijdens TEFAF Maastricht 2018 is de tentoonstelling TEFAF Paper met gerestaureerde zeventiende eeuwse meesterwerken uit de collectie van het Amsterdam Museum te bewonderen. Een van de absolute topstukken is de ‘De overlieden van de Handboogdoelen’ (1653), van Bartholomeus van der Helst (1613 – 1670). Het resultaat van uitgevoerde restauratie in combinatie met het 16^de eeuwse zilverwerk dat op dit 17^de eeuwse schilderij staat zorgt voor een unieke belevenis. TEFAF Maastricht, wereldwijd de toonaangevende kunst- en antiekbeurs vindt plaats van 10 t/m 18 maart 2018, in het MECC Maastricht.

Het schilderij ‘De overlieden van de Handboogdoelen’ is een groepsportret van een aantal hoogwaardigheidsbekleders: voormalig burgemeester Jan van de Poll (1597-1678), brouwer Albert Dircksz Pater (1602-1659) en de beroemde cartograaf en uitgever Joan Willemsz Blaeu (1598-1673). De overlieden van de Handboogdoelen zijn geportretteerd als schatbewaarders van het zilver en de verzameling groepsportretten van het Handbooggilde. De vier mannen zijn afgebeeld aan een tafel, aan de rechterzijde staan hun zonen die oefenen op een schietbaan. De mannen worden omringd door een overvloedige collectie zilverwerk: op de achtergrond staat een kast met twee zilveren tazza’s, twee dekselbokalen, een zilveren beker en, hangend, de wedstrijdlepels aan touwtjes.

Op de linkerzijde van het schilderij staat Banninck Cock, die een rijkversierde beker vasthoudt. Zijn collega’s tonen de ketting en de schuttersstaf bam het Handbooggilde, beiden versierd met vogels. Op de achtergrond, tussen Banning Cocq en Van de Poll, draagt de doelvrouw de drinkhoorn van het oude handbooggilde naar binnen. Door het tonen van het oude zilverbezit van de schutterij wilden de overlieden hun functie als beheerder benadrukken en de betekenis van de oude schutterij onderschrijven.

Dit schilderij is niet alleen uitzonderlijk omdat het is gemaakt door een van de grootste portrettisten van de Gouden Eeuw, door de beroemde personen die zijn afgebeeld en door gebruik van het veelgeprezen sotto-in-sù-perspectief, maar ook omdat drie van de op dit groepsportret afgebeelde objecten bekend zijn. De prachtig versierde 16^de eeuwse ketting, de schuttersstaf en de ceremoniële drinkhoorn uit de collectie van het Handbooggilde werden niet alleen gekoesterd door de mannen op het schilderij uit 1653, maar zijn als eigendom van de stad Amsterdam nog steeds te bewonderen door de bezoekers van het Amsterdam Museum. Deze bijzondere objecten zijn tijdens TEFAF Maastricht 2018 als onderdeel van de tentoonstelling in combinatie met ‘De overlieden van de Handboogdoelen’ te zien.

Dergelijke belangrijke 16^de eeuwse zilveren meesterstukken zijn in zowel openbare of particuliere collecties bovendien zeer schaars omdat ze ofwel zijn aangepast aan veranderende smaak of in bepaalde gevallen zelfs zijn omgesmolten. Het is vanzelfsprekend nog zeldzamer om dergelijke waardevolle objecten te bezitten als ze zijn afgebeeld op een schilderij, temeer dat zowel het schilderij en het zilver onderdeel zijn van dezelfde collectie.

Het meesterwerk van Van der Helst wordt samen met vijf andere, onlangs gerestaureerde groepsportretten getoond. Deze werken zijn een voorbeeld van de populariteit en kwaliteit van groepsportretten in Amsterdam tijdens de Gouden Eeuw. Het betreft twee in 2017 gerestaureerde schilderijen van Ferdinand Bol (1616 – 1680), met daarop de regenten en regentessen van het Leprozenhuis in Amsterdam. Deze werken zijn momenteel te zien in de tentoonstelling over de kunstenaar in het Amsterdam Museum.

Een ander groepsportret van Van der Helst is De overlieden van de Voetboogdoelen (1656), dat na een restauratie in 2011 vijf jaar was uitgeleend aan de National Gallery of Art in Washington en voor het eerst sinds het terug is in Nederland te zien zal zijn. Tot slot zijn er twee Anatomische Lessen, een van Aert Pietersz (1550 – 1612) en van Adriaen Backer (1635 – 1684), die beiden zijn gerestaureerd in samenwerking met instellingen die de schilderijen vervolgens leenden voor tentoonstellingen. Zo worden deze werken vanaf 2016 getoond in de Portrait Gallery of the Golden Age/Hollanders van de Gouden Eeuw, een permanente tentoonstelling in de Hermitage Amsterdam 30 indrukwekkende Amsterdamse groepsportretten uit de collecties van het Amsterdam Museum en het Rijksmuseum. Deze werken maken de tentoonstelling op TEFAF Maastricht compleet.

Openingsdagen TEFAF:

Donderdag 8 maart, 10:00-19:00 uur, Early Access Day (op uitnodiging)

Vrijdag 9 maart, 11:00-19:00 uur, Preview Day (op uitnodiging)

Zaterdag 10 maart tot zaterdag 17 maart, 11:00-19:00 uur, Algemene toegang

Zondag 18 maart, 11:00-18:00 uur, Algemene toegang

Toegangstickets voor TEFAF Maastricht kosten €45 en zijn verkrijgbaar via www.tefaf.com of aan de kassa van het MECC.

Foto Tefaf