Oudste parfumproducent ter wereld strijdt al meer dan twee eeuwen strijd tegen namakers
Bij Eau de Cologne en Echt Kölnisch Wasser denken veel Limburgers spontaan aan 4711. 4711 is echter een kopie die beduidend groter is groter is gegroeid dan het origineel. En dat origineel is Farina Original Eau De Cologne, geproduceerd door de oudste parfumproducent ter wereld: Johan Maria Farina gegenüber den Jülichs-platz GmbH seit 1709 in Köln.
Het Farina- archief in het Rheinisch-Westfälischen Wirtschafts-Archiv in Köln levert het overtuigende bewijs. Het Farina archief, een van de meest complete verzameling van een handelshuis ooit, beslaat 300 strekkende meter. Alle inkopen, verkopen, briefwisselingen tot en met Napoleon, productiegegevens, vastgoedzaken en alle juridische kwesties en processen van 1709 tot heden zijn tot in de punt komma vastgelegd.
De Italiaanse parfumeur Johann Maria Farina schiep in 1708 in Köln een parfum dat de wereld zou veroveren. Als eerbetoon aan zijn nieuwe woonplaats noemde hij het ‘Eau de Cologne’. De familie Farina startte op 13 juli 1709 het parfumbedrijf Johan Maria Farina gegenüber den Jülichs-platz GmbH seit 1709. De geur der geuren die de schepper herinnerde aan ‘een Italiaanse voorjaarsmorgen na de regen’ werd een wereldsucces. Het succes had echter ook schaduwkanten. In de 18de eeuw waren woorden als copyright en merkenbescherming nog niet uitgevonden. Farina werd al snel slachtoffer van na-apers en productpiraten. Overal doken eau de cologne’s op. Plagiators schroomden er niet voor om de naam Farina om commercieel mee te liften op het succes. Uit de stukken blijkt dat Farina al snel slachtoffer werd van na-apers en productpiraten.
Lange tijd bestond er ook nog geen merkenbescherming. Tegen plagiators, kon alleen via publiciteit of directe communicatie met klanten worden opgetreden.
Pas na 38 jaar strijd wist Farina na een niet aflatende strijd een passend antwoord af te dwingen. Op 30-11-1874 kwam er voor het eerst in het Duitse keizerrijk een beschermingswet. Die werd op 1 mei 1875 van kracht. De eerste drie officieel geregistreerde warentekens waren die van Johan Maria Farina gegenüber den Jülichs-platz GmbH. Farina werd in een klap verlost van een groot aantal meelifters. Maar in de praktijk bleek de nieuwe merk beschermingswet toch nog de nodige hiaten te bezitten.
Na de wereldoorlog moest door een golf van nieuwe productpiraten en sterk toegenomen reclamecampagnes de wet herzien worden. Door klassenindelingen en nadere specificaties over de inhoud van het product werd de wet tussen 1919 en 1926 in drie etappes nader aangescherpt. Het was soms dan ook haast onvoorstelbaar wat productpiraten allemaal uit de kast haalden om een ‘gouden neus’ te verdienen, ten koste van de innovatieve Farina- ondernemer.
Ruim 2000 nagemaakte parfumflessen en logo’s in het Farina archief spreken boekdelen. Het was ook om die reden dat Farina in 1924 het onverwisselbare rode Tulp logo’s ontwierp. Met dit logo wilde men het unieke karakter van de geur uit het rococotijdperk betonen. Tulpen waren in de zeventiende eeuw immers nagenoeg zo waardevol als goud en edelstenen. De Tulp drukte pure luxe en individualiteit uit. Aanvullend sloot Farina vele internationale overeenkomsten, zoals bijvoorbeeld met Groot-Brittannië, Ierland Italië.
Een van de meest spraakmakende gevechten van de vader van de moderne parfumindustrie is dat tegen Wilhelm Mühlens. In 1803 kocht de Keulse speculant Wilhelm Mühlens, de naam Farina van een zekere Karl Frans Farina uit Bonn. Geen familie van de Eau de Cologne familie Farina overigens. Bij de notaris werd de voornaam naam Maria toegevoegd. Mühlens ging daarna onder de naam Farina eau de cologne produceren. Tevens verkocht hij het Farina naamrecht tussen 1804 en 1825 door aan meer dan 25 personen. Een groot deel van deze kopers starten Neu Kölnisch Wasser firma’s. In 1835 werden deze transacties gerechtelijk als ongeldig verklaard. Daarop zocht de zoon van Mülhens in Italië een nieuwe Farina naamgever. Wederom geen familie van.
In 1881 moest Ferdinand Mülhens, de kleinzoon van Wilhelm Mühlens, als uitvloeisel van een gerechtelijke uitspraak de bedrijfsnaam ‘Franz Maria Farina’ voorgoed opgeven. Mülhens koos daarop het (voormalige) huisnummer ‘4711’ als merknaam. Zijn bedrijf noemde hij ‘Eau de Cologne & Parfümerie Fabrik Glockengasse 4711 gegenüber der Pferdepost, von Ferdinand Mühlens. Mülhens speelde daarmee in op de Franse bezettingstijd. Toen de Franse troepen het Rijnland bezetten, in 1794, beval de Franse bevelhebber, generaal Daurier, om alle huizen in Keulen oplopend te nummeren, om een einde te maken aan de verwarrende nummering in de kleine steegjes van Keulen en zo de inkwartiering van zijn troepen te vergemakkelijken. De Franse nummering was overigens in 1811 al weer afgeschaft.
De 4711-mythe werd versterkt door het verhaal dat Wilhelm Mühlens in 1792 het recept voor een aqua mirabilis (reukmiddel en tevens heilmiddel tegen allerlei kwaaltjes red.) als huwelijksgeschenk van een monnik had gekregen.
Geschäftsfuhrer Johann Maria Farina lacht besmuikt: “De monnik was Franz, Maria, Carl, Gereon, Farina. Ik kan je verzekeren dat die dat niet heeft gedaan. Dat was nota bene een familielid van ons. Hij ontving van onze familie een apanage. Hij heeft in twee kloosters gewoond, waar alle in- en uitkomsten nauwkeurig werden geregistreerd. En daarna heeft hij hier nog jaren tegenover het Farina Haus gewoond. Het verhaal dook overigens pas voor het eerst in 1950 op”, zegt Farina.
Na de eerste maar zeker de tweede wereldoorlog verdampte het Farina-imperium. Farina werd –als Duits bedrijf – de status van hofleverancier van koningshuizen ontnomen. Het altijd op kwaliteit en hogere inkomensklasse geënte parfumproducent moest ook het antwoord schuldig blijven op de als paddenstoelen uit grond spruitende, parfummerken, die zich met veelal synthetische gemaakte parfums op de brede massa richten. De moderne chemie maakte prijsgunstige eau de cologne mogelijk. Ook 4711 overvleugelde Farina. Na de eerste wereldoorlog kende 4711 een ongekende opmars. Na de tweede wereldoorlog ook in onze regio.
“Cologne, ooit de stad van de edele geuren, werd een synoniem voor goedkoop, betaalbaar voor de grote massa”, zegt Farina. Johann Maria Farina wil er ook niet meer al te veel woorden aan vuil maken. “4711 was een van de vele kwesties”, zegt hij. “We hebben sinds de start in 1709 meer dan 2000 namakers gehad. Alleen al sinds begin jaren negentig heb ik 140 ‘nep Farina’s’ juridisch geliquideerd. De laatste was vorig jaar. In Nederland en België hebben we overigens de meeste juridisch kwesties met Boldoot gehad.”
De Geschäftsfuhrer van Keulens oudste onderneming (“ik zeg vaker tegen de Oberburgemeister dat wij het schoolvoorbeeld zijn van geslaagde integratie”) richt zich liever op de toekomst. Farina is na enkele experimentiele dwalingen sinds begin jaren negentig weer terug naar de roots gekeerd. Farina is weer 100 procent in familiehanden. En bovenal: kwaliteit en exclusiviteit staan weer voorop. Het verklaart ook waarom prachtvrouwen als Koningin Maxima tot de afnemers behoren. Al wenst Johann Maria Farina daar uit discretie afwegingen geen publieke sier mee te maken.
Waar hij wel vol trots voor wil uitkomen is dat Farina, tegen de commerciële parfumstroom in, nog altijd zoveel mogelijk de oorspronkelijke, natuurlijke grondstoffen gebruikt. Als is dat soms een tour de force. “De Jasmijn moeten we tegenwoordig in Egypte halen, de Bergamot in Calabrië. De 350 geurstoffen in de Bergamot zorgen voor een afgerond geheel. Ons geluk is dat grote parfumconcerns nagenoeg alleen synthetische stoffen gebruiken. Daarom blijft de relatief kleine oogst haalbaar en betaalbaar.”
Naast original eau de cologne maakt Farina tegenwoordig ook parfums. Twaalf parfums voor vrouwen en twaalf voor mannen bevat het assortiment. “De meeste parfums zijn uniseks, maar als je als parfumeur een keuze moet maken tussen een mannen- of vrouwenparfum kun je het beste een mannenparfum maken”, zegt Farina. Verklarend: “Mannen kopen namelijk nooit een vrouwenparfum, is mijn ervaring. Dan met een brede glimlach: “Wist je overigens dat parfum lange tijd overwegend een mannenaangelegenheid was?” Pardon? “Nee, geen grap. Vrouwen werden in vroegere dagen geacht om jong en fris van nature te ruiken. Mannen, veelal iets ouder en doorgaans beduidend welgestelder, gebruikten daarvoor eau de cologne.”
In een tijd dat het reguliere water veelal onrein was, wasten sommige rijke mannen er zich zelfs min of meer mee. Napoleon gebruikte bijvoorbeeld 40 flesjes per maand van het beroemdste water ter wereld. De Franse keizer die zelfs een speciale hak in zijn laars vervaardigen om een flesje Farina 1709 Eau de Cologne mee te kunnen vervoeren, Kostprijs omgerekend naar huidige maatstaven een slordige 70.000 euro.”
Parfum wijsheden
Parfum is een verzamelbegrip voor eau de cologne (2-5% geurbestanddelen), eau de toilette (5-10%) eau de parfum (10-20%) en parfum extract 20-40% geurbestanddelen. Parfum is een mengsel van diverse geurstoffen aromachemicaliën, etherische olie en andere geurende plantenextracten in een oplosmiddel veelal alcohol. De alcohol verdampt vrij snel, maar de geurbestanddelen blijven op de huid achter. Omdat sommige bestanddelen van een parfum snel vervluchtigen en andere bestanddelen lang op de huid blijven, ruikt een parfum niet telkens hetzelfde. Een klassiek opgebouwd parfum bestaat uit drie soorten ‘noten’: topnoten, hartnoten en basisnoten. Topnoten zijn de geuren die in de eerste tien minuten na het opbrengen dominant zijn en bedoeld zijn om aandacht te trekken. Typische topnoten zijn bijvoorbeeld citrus geuren. Hartnoten zijn de geuren die opkomen nadat de topnoten grotendeels verdwenen zijn. Vrijwel alle bloemengeuren zijn hartnoten. Basisnoten zijn de geuren die na een of twee uur overblijven als de hartnoten grotendeels vervluchtigd zijn.
Via de website van Farina http://www.Farina1709.com kun je zien op welke dagen rondleidingen zijn in het Farina Duftmuseum en kun je deze ook boeken meer info:
http://farina.org/duftmuseum-besuchen/#regdl=kategorien
http://farina.org/visit-the-fragrance-museum/#regdl=categories
Foto’s geleverd door Torenapubliciteit
