In herinnering: korte wetenswaardigheden oorlogstijd en bevrijding Heerlerheide e.o.

 

Ieder jaar staan wij op 4 en 5 mei stil om de oorlogsslachtoffers en de bevrijding van Nederland te herdenken. Op 17 september 1944 kwam er een einde aan de Duitse bezetting in Heerlen. Een dag later, dus op 18 september, gebeurde dit ook in Heerlerheide en Heksenberg. Al snel zijn ook de Heerlerheidenaren opgelucht en verwelkomen met luid applaus de Amerikaanse soldaten op de Ganzeweide en de Heksenbergers op de Heerenweg/Roebroekweg. Ook in Heerlerheide zullen vandaag dinsdag 4 en morgen woensdag 5 mei, vooral bij de oudere generatie, ongetwijfeld de gedachten teruggaan naar de oorlogstijd ’40-’44 en daaropvolgende de bevrijding. Wellicht dat in hun gedachtegang ook nog leeft: “Wie zijn verleden niet kent, maakt steeds de zelfde fouten”.

 

Enige korte wetenswaardigheden over de oorlogsjaren in Heerlerheide leert dat eind jaren dertig op de voormalige mijnzetel Oranje Nassau lll, gelegen aan de Ganzeweide, een zekere Frans Reckert, bekend staande als fanatieke nazi, op genoemde mijnzetel de hoofdopzichter was. Hij droeg echter geen goede naam met zich mee en werd nog tijdens de oorlogsjaren benoemd tot “Betriebsführer” van de Staatsmijn Maurits in Lutterade. In mijnwerkerskringen Heerlerheide was iedereen blij dat deze, omschreven als verschrikkelijke persoon, verkast was naar genoemde Staatmijnbedrijf. Overigens wist hij in de chaos van de bevrijding zich uit de voeten te maken, maar werd opgepakt en in het interneringskamp Esschenderweg geplaatst. Maar daaruit verdween hij plotseling en werd niets meer van hem vernomen.

Een andere wetenswaardigheid wil deze media de lezers ook niet onthouden. In de toenmalige Limburger Koerier, editie 16 september 1943, verscheen een interessant diefstal bericht. Het gaat dan over arbeiderswoningen die destijds door de NV Ostbau gebouwd werden aan de Heerenweg in Heksenberg/Versilinbosch. Dieven stalen hier materialen voor vervaardiging van een keuken en bergplaats. Het gestolen materiaal was eveneens afkomstig van de N.V. Ostbau. De recherche van toenmalig bureau Heerlerheide deed wederom onderzoek naar aanleiding van diefstallen materialen bij de N.V. Ostbau. De recherche hield daarom, als verdacht van heling, een zekeren S. aan waar op zijn erf deze gestolen materialen gebruikt waren voor nieuwe gebouwtjes. In verband met genoemde diefstal werden destijds de personen  K. en B aangehouden en op het politiebureau van Heerlerheide opgesloten.

Na de bevrijding van Heerlen en Heerlerheide werden door Amerikaanse militairen in september 1944 tal van-al dan niet vermeende-N.S.B.’ers en andere collaborateurs opgepakt. In afwachting van hun verhoor en berechting werden arrestanten in de kelder van het gemeentehuis Heerlen gedetineerd. Naderhand werden zij ook in een speciaal interneringskamp aan de Esschenderweg te Heerlen (Eikenderveld) gevangengezet, in de buurt van de toenmalige mijn- en hoofdzetel Oranje Nassau I. Het bewaringskamp betrof enkele gebouwen en terreinen van de Centrale Werkplaats voor jeugdige Werklozen. Deze werkplaats was voordien een fabriek geweest van de Nederlandse Maatschappij tot het verrichten van Mijnbouwkundige Werken. In het bewaringkamp werden zowel mannen als vrouwen geïnterneerd. Familieleden, vrienden en kennissen bezorgden hen voedsel, kleding en andere goederen, wat op een gegeven moment ten strengste verboden werd. Het kamp werd beveiligd door enkele tientallen bewakers; een peloton van voormalige leden van de Ordedienst (O.D.). Van maart 1945 tot mei 1946 was politieambtenaar M. Simons commandant van het kamp. Ook zijn collega M.M. Balemans was bepaalde tijd kampcommandant.

Ouderen van Heerlerheide die daadwerkelijk de bevrijding hebben meegemaakt weten zich zeker nog te herinneren dat er (in volle glorie) een Amerikaanse tank stond voor het café van Harie Beaujean gelegen tegenover de ingang van de Oranje-Nassaumijn III aan de Ganzeweide. De tank werd destijds bewonderd door de Heerlerheidenaren: Jo Daemen, Mia en Els Beaujean, moeder Anna Beaujean-Huyts, vader Harie Beaujean, de heer Reinierse (groothandelaar in kaas), Finy Beaujean en Wim Reinierse (zoon van kaashandelaar Reinierse).

Zoals bekend zal vandaag, zaterdag 4 mei, wederom de jaarlijkse dodenherdenking plaats vinden in Heerlen met kranslegging bij het kerkhof Akerstraat. Aanvankelijk vond ook in Heerlerheide de kranslegging plaats op 4 mei (Nationale Dodenherdenking), maar later is in Heerlerheide gekozen voor september vanwege de historische bevrijding van Heerlen in 1944. Op 17 september 2019 is dit exact 75 jaar geleden. Het initiatief voor genoemde kranslegging ging uit van de Stichting Februari 1941, genoemd naar de wereldwijd bekend zijnde februari staking in dat oorlogsjaar. Het begon als eerste manifestatie van solidariteit van de Nederlandse bevolking met haar joodse medeburgers.

Door de adoptie van oorlogs- en verzetsmonumenten wil de stichting bij jonge mensen de aandacht vestigen op de betekenis van het verzet tegen de Duitse bezetters. Het mijnwerkersmonument, gewijd aan de nagedachtenis van de in 1943 gefusilleerde mijnwerkers Reinier Savelsberg (48 jaar) en Meinardus Tempelaars (38 jaar), geniet al vanaf 1985 de warme belangstelling van leerlingen uit het basisonderwijs en het middelbaar onderwijs in Heerlerheide.

Heerlerheide_mijnwerkersmonument_demjjnen

Dit  wordt gesymboliseerd door een kranslegging bij het monument op de Algemene Begraafplaats Kampstraat Heerlerheide onder de noemer vrijheid, menselijkheid en democratie. Dat dit geen overbodige luxe is, bewijst ook de hedendaagse actualiteit in de wereld van oorlogen, aanslagen, vooroordelen, rassenwaan, discriminatie en geweld. Deze zijn ook in de 21e eeuw helaas volop aanwezig.

 

Begraafplaats Margraten  Foto’s®Parkstad Actueel/Lucho Carreno

Geef een reactie