Investeren in menskracht om toegerust te zijn voor nieuwe en veranderende taken
De gemeente Gulpen-Wittem biedt de gemeenteraad een voorstel aan voor investering in de gemeentelijke organisatie. Deze investering is noodzakelijk voor het structureel oplossen van knelpunten en achterstanden en dient als basis voor goede dienstverlening in de komende jaren. Dit kan worden gerealiseerd zonder extra belastingmaatregelen of druk op de gemeentelijke exploitatiebegroting.
Burgemeester Ramaekers-Rutjens: “In de afgelopen jaren is het takenpakket van gemeenten, ook de onze, sterk uitgebreid. Toch hebben we sinds 2010 niet meer structureel geïnvesteerd in de menskracht van de organisatie. Daar brengen we nu verandering in. De basis moet op orde om de gemeentelijke taken te kunnen blijven uitvoeren. Bovendien mogen inwoners en ondernemers van de gemeente betere dienstverlening verwachten. Die willen wij graag bieden en dat kan met dit voorstel. Wij willen er zíjn voor onze gemeenschap.”
Meer en andere taken. In 2017 is de organisatiekoers uitgezet. Hierin staat de leefwereld van inwoners en ondernemers van Gulpen-Wittem centraal, en de aansluiting daarop van de gemeentelijke dienstverlening. Daarbij zijn de rollen en taken van de gemeentelijke overheid in de afgelopen jaren flink uitgebreid en veranderd. Zo zijn zorgtaken in het sociaal domein naar gemeenten verlegd. Op meerdere terreinen worden van de lokale overheid andere en soms nieuwe taken gevraagd. Voorbeelden hiervan zijn openbare orde en veiligheid (bijvoorbeeld rondom verwarde personen en bij drugsoverlast), duurzaamheid (watermanagement en energietransitie), communicatie (burgerparticipatie) en ICT (digitalisering, privacy- en gegevensbescherming). Die ontwikkeling zet door, onder meer met de nieuwe Omgevingswet. Hierin krijgt de gemeente meer een regie- en adviesrol in samenwerking met inwoners, ondernemers, provincie, andere gemeenten en instanties. Gulpen-Wittem wil de haar toebedeelde taken op een professionele en moderne manier mét de gemeenschap invullen: “We moeten en willen anders werken: minder uitgaan van het ‘systeem’, meer kijkend naar hoe we onze gemeenschap het beste kunnen helpen. Meer maatwerk, meer naar buiten, samen met onze inwoners zaken oplossen. Dat vraagt aandacht en tijd van onze mensen. Daarvoor moet onze organisatie op sterkte zijn”, aldus de burgemeester.
Gevolgen voor capaciteit.De landelijke benchmark1 geeft aan dat voor een gemeente met inwoneraantallen van Gulpen-Wittem, de personele bezetting tussen 118,77 fte2 en 121,2 fte schommelt. Met de gevraagde investering komt Gulpen-Wittem op 117,48 fte, nog onder het landelijk gemiddelde. Op dit moment heeft de gemeente 98 fte, ongewijzigd sinds 2010, ondanks tussentijdse grote veranderingen in gemeentelijke taken en decentralisatie.
De tekorten in capaciteit hebben geleid tot achterstanden, vertragingen en beperktere kwaliteit van dienstverlening. Dit is tot nu opgevangen met tijdelijke inhuur. Burgemeester Ramaekers: “Inhuur is duurder en minder effectief. Met ingehuurde mensen bouwen we geen eigen expertise, contacten met de gemeenschap of continuïteit op. Met een structurele investering in menskracht kunnen we dit wel.”
De inrichting van de organisatie verandert eveneens, naar een wendbare en ‘plattere’ organisatie. Zo gaat het aantal directieleden terug van 6 naar 2. Deze directeuren zorgen samen met teamleiders en senior medewerkers voor aansturing, afstemming en coördinatie binnen de gemeentelijke organisatie.
Ook de gemeentelijke organisatie vergrijst. Zo is bekend dat tot 2024 circa 18 medewerkers (15 fte) met pensioen zullen gaan. Door innovaties, digitalisering en slimmer werken stelt de gemeente zichzelf als taak om vanaf 2024 2,5 fte op de totale formatie te korten. Om adequaat met dit te verwachten personeelsverloop om te gaan, maakt de gemeente een strategische personeelsplanning.
Met het voorstel kan de gemeente haar wettelijke taken uitvoeren én de dienstverlening naar het niveau brengen dat inwoners en ondernemers mogen verwachten.
Samenwerking. De gevraagde aanvulling in menskracht is gebaseerd op uitvoerige inventarisatie en analyse van taken, knelpunten en oplossingen. Hierbij is nadrukkelijk rekening gehouden met samenwerking. Zo werkt Gulpen-Wittem op tal van onderwerpen regionaal samen, zoals op het vlak van sociaal domein. Ook in Lijn 50-verband, en in de toekomst wellicht in het middengebied, wil de gemeente de samenwerking opzoeken. Samenwerking maakt het mogelijk om specialistische kennis te delen, een steviger gesprekspartner te zijn, en kwaliteit te verhogen – niet noodzakelijkerwijs om formatieplaatsen te verminderen.
Investering. In het raadsvoorstel is toegelicht wat structureel nodig is aan ambtelijke capaciteit om de dienstverlening op orde te krijgen, de kosten die daaruit voortvloeien, en op welke wijze die kosten kunnen worden gedekt zonder extra belastingmaatrelen en zonder de exploitatiebegroting extra te belasten. Wel wordt, voor een beperkt aantal jaren, de algemene reserve aangesproken.
De uitbreiding in capaciteit vraagt om een financiële investering: de structurele last gaat van € 6,7 miljoen naar € 8,2 miljoen. Deze investering wordt gedekt door reguliere bestaande middelen en door gebruik te maken van de algemene reserve: van 2020 tot 2023 zal die lager zijn dan nu het geval is maar nog altijd ruimschoots voldoende om de gemeentelijke financiële risico’s te kunnen dekken.
Als aangegeven zijn tekorten in menskracht de afgelopen jaren opgelost in de vorm van tijdelijke inhuur. Deze incidentele kosten zijn aanzienlijk en niet standaard in de begroting opgenomen. Zo is in 2018 voor het oplossen van knelpunten in capaciteit circa € 650.000 ingezet. In 2019 gaat het om bedragen van vergelijkbare grootte. Als de gemeenteraad instemt met dit voorstel dan zijn deze extra incidentele uitgaven niet meer nodig.
In november presenteert het college een sluitende meerjarige begroting aan de gemeenteraad. Indien de raad akkoord gaat met het voorstel, zal dit voorstel in de begroting worden verwerkt, waarna de begroting nog steeds sluitend is.
Samen verder invullen.Wanneer de gemeenteraad instemt met het voorstel en bijbehorende investering, zal direct worden gestart met werving en selectie om zo snel mogelijk invulling te geven aan het plan. Naast een algehele evaluatie kan de gemeenteraad ook de gewenste maatschappelijke effecten van de organisatieontwikkeling benoemen. Ook wordt een inwonerspanel opgezet, dat onder andere als doel heeft om inwoners actief te betrekken bij het verder vormgeven van de dienstverlening.
1 Landelijke personeelsmonitor, A+O fonds (2018)
2 Voltijds-equivalent, een rekeneenheid die hier de omvang aangeeft van de totale capaciteit aan menskracht
Foto Gemeente Gulpen-Wittem
