Draag een fietshelm! Het bespaart zo veel leed

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) rekende het onlangs nog uit: er kwamen de afgelopen jaren 68 procent meer ouderen om door een fietsongeval. En ook blijvende invaliditeit door ernstig hersenletsel komt nog te vaak voor. Dat moet echt verbeteren volgens intensivisten Marcel Ariës en Ruud Segers van het Maastricht UMC+. Samen met ex-profwielrenner Bram Tankink strijden zij ervoor om de fietshelm gemeengoed te laten worden. “Het bespaart zo veel leed en het is zo simpel.”

In het Maastricht UMC+ zien Ariës en Segers het nog regelmatig op de Spoedeisende Hulp (SEH). Ernstig hersenletsel na een valpartij met de fiets. “En niet alleen met hoge snelheden”, zegt Ariës. “Ook gewone stadsfietsers zijn het kind van de rekening.” Jaarlijks zien we zo’n 35 patiënten met ernstig schedel-hersenletsel op onze Maastrichtse Intensive Care, waarvan momenteel een kwart veroorzaakt wordt door een val met de fiets. Een deel van de patiënten komt te overlijden. Overleef je zo’n val op je hoofd, dan is de kans echter groot dat je de rest van je leven geïnvalideerd raakt. “Patiënten worden zorgafhankelijk en kunnen vaak niet meer zelfstandig terugkeren in de maatschappij”, zegt Ariës. “Er is een risico op verlamming en verlies van cognitieve vaardigheden. Revalidatie voor ernstig hersenletsel is bijzonder intensief voor zowel de patiënt als voor de familie.”

‘Maar goed dat ik die helm op had’. Iemand die als geen ander weet hoe belangrijk het is om een fietshelm te dragen is ex-profwielrenner van Lotto-Jumbo Bram Tankink. In 2017 kopte de NOS: ‘Tankink na val in Giro: helm heeft mijn leven gered’. Zijn helm was in twee stukken gebroken. “In mijn carrière heb ik denk ik wel drie à vier valpartijen meegemaakt waarbij ik achteraf dacht: ‘Maar goed dat ik die helm op had'”, memoreert de in Lanaken woonachtige wielrenner. In 2006 in de Ronde van Polen had Tankink ook een engeltje op zijn schouder: “Ik was in het peloton rustig aan het praten met een collega, toen ik een gat in het wegdek niet zag. De snelheid was nog niet eens zo hoog, maar de klap op mijn achterhoofd had zonder helm echt heel anders kunnen aflopen. Ik kwam er nu met alleen een hersenschudding van af. Al kun je nog zo goed fietsen en sturen, sommige dingen heb je nu eenmaal niet in de hand.” In het professionele wielercircuit werd de fietshelm in 2002 dan ook verplicht. “Eerst was er nog wel wat gemor in het peloton, maar nu hoor je er niemand meer over”, zegt Tankink. “En dat is maar goed ook.”

Waarom geen helm? Maar het zijn lang niet alleen wielrenners en mountainbikers die de Maastrichtse intensivisten op de SEH zien. Vooral nu het lekker weer is, halen veel mensen hun fiets uit de schuur. “Het wordt dus drukker op het fietspad en een ongeluk zit een klein hoekje,” zegt Segers. “Ook zien we veel meer e-bikes op de weg. Vooral ouderen kiezen voor dat gemak, maar daar schuilt wel het gevaar van snelheidsonderschatting in. Nu is de maximale snelheid van de e-bike recent verlaagd, maar toch blijft het goed om veiligheidsmaatregelen te nemen.” Dat het dragen van een fietshelm veel leed kan besparen is dus evident, maar waarom dragen we ‘m dan niet? Tankink denkt dat het in de aard van de Nederlander zit: “We hebben allemaal een mening, we vinden het raar, vinden het te warm of onze haren gaan door de war. Maar onze veiligheid en gezondheid gaan toch boven alles?”

‘Gebruik je kop, zet een helm op!’

Laat de fietshelm inburgeren. Er zijn volgens het drietal voorvechters van de fietshelm verschillende manieren denkbaar om het beschermende hulpmiddel beter te laten inburgeren. “Een e-bike kost al snel 1500 tot een paar duizend euro, waarom doe je er dan niet een fietshelm van een paar tientjes gratis bij?”, vraagt Ariës zich af. Tankink vult aan: “Of maak het voor kinderen verplicht. Kinderen zullen niet moeilijk gaan doen over hun haren. Dat verlaagt bovendien de drempel om een helm te dragen als ze ouder worden en stimuleert ook hun ouders om er een te dragen.” Ook bedrijven en instellingen kunnen hun steentje bijdragen volgens Segers: “Door niet alleen te stimuleren om met de fiets te komen, maar ook veiligheid te benadrukken. Lanceer bijvoorbeeld een campagne waarbij personeel voordelig een fietshelm kan aanschaffen.” Een dergelijke campagne heeft er in het Maastricht UMC+ voor gezorgd dat er zo’n 1400 helmen zijn verkocht aan medewerkers. De campagneslogan heeft Ariës al klaarliggen: ‘Gebruik je kop, zet een helm op!’

Foto UMC Maastricht