In herinnering: korte wetenswaardigheden oorlogstijd en bevrijding Heerlerheide e.o.
In 2019 heeft ParkstadActueel een interessant artikel gepubliceerd over de bevrijding van Stadsdeel Heerlerheide op 18 september 1944. Gezien de belangrijke strekking van dit artikel en het gegeven dat we ook dit jaar 2021 op 4 en 5 mei weer stilstaan om de oorlogsslachtoffers en de bevrijding van Nederland te herdenken heeft de redactie gemeend om dit artikel wederom te publiceren. Enige aanpassing en toevoeging hiertoe is verklaarbaar omdat de aandacht voor de bevrijding van Heerlerheide e.o. in plaats van 18 september, nu dus op woensdag 5 mei 2021 wordt weergegeven. Dit ook ondanks de heersende en verfoeide coronapandemie.
Voorafgaande aan de strekking van het artikel over de bevrijding van Heerlerheide heeft de redactie op haar veel gelezen en gewaardeerde site ParkstadActueel, afgelopen zondag 2 mei ook een apart artikel geplaatst aangaande de nog te houden kranslegging bij gelegenheid van de Nationale Dodenherdenking op dinsdag 4 mei. Het initiatief voor genoemde kranslegging ging uit van de Stichting Februari 1941, genoemd naar de wereldwijd bekend zijnde februari staking in dat oorlogsjaar. In het zondag jl. gepubliceerde artikel werd dus gewag gemaakt over het mijnwerkersmonument op de Algemene Begraafplaats aan de Kampstraat in Heerlerheide, gewijd aan de nagedachtenis van de in 1943 gefusilleerde mijnwerkers Reinier Savelsberg (48 jaar) en Meinardus Tempelaars (38 jaar), geniet al vanaf 1985 de warme belangstelling van leerlingen uit het basisonderwijs en het middelbaar onderwijs in Heerlerheide.
Bevrijding van Heerlerheide e.o.
Het in 2019 geplaatste artikel gaf toen het hierna volgende overzicht aan. Al snel zijn ook de Heerlerheidenaren opgelucht en verwelkomen met luid applaus de Amerikaanse soldaten op de Ganzeweide en de Heksenbergers op de Heerenweg/Roebroekweg. Ook in Heerlerheide zullen dinsdag 4 en morgen woensdag 5 mei, vooral bij de oudere generatie, ongetwijfeld de gedachten teruggaan naar de oorlogstijd ’40-’44 en daaropvolgende de bevrijding. Wellicht dat in hun gedachtegang ook nog leeft: “Wie zijn verleden niet kent, maakt steeds de zelfde fouten”.
Enige korte wetenswaardigheden over de oorlogsjaren in Heerlerheide leert dat eind jaren dertig op de voormalige mijnzetel Oranje Nassau lll, gelegen aan de Ganzeweide, een zekere Frans Reckert, bekend staande als fanatieke nazi, op genoemde mijnzetel de hoofdopzichter was. Hij droeg echter geen goede naam met zich mee en werd nog tijdens de oorlogsjaren benoemd tot “Betriebsführer” van de Staatsmijn Maurits in Lutterade. In mijnwerkerskringen Heerlerheide was iedereen blij dat deze, omschreven als verschrikkelijke persoon, verkast was naar genoemde Staatmijnbedrijf. Overigens wist hij in de chaos van de bevrijding zich uit de voeten te maken, maar werd opgepakt en in het interneringskamp Esschenderweg geplaatst. Maar daaruit verdween hij plotseling en werd niets meer van hem vernomen.
Een andere wetenswaardigheid wil deze media de lezers ook niet onthouden. In de toenmalige Limburger Koerier, editie 16 september 1943, verscheen een interessant diefstal bericht. Het gaat dan over arbeiderswoningen die destijds door de NV Ostbau gebouwd werden aan de Heerenweg in Heksenberg/Versilienbosch. Dieven stalen hier materialen voor vervaardiging van een keuken en bergplaats. Het gestolen materiaal was eveneens afkomstig van de N.V. Ostbau. De recherche van toenmalig bureau Heerlerheide deed wederom onderzoek naar aanleiding van diefstallen materialen bij de N.V. Ostbau. De recherche hield daarom, als verdacht van heling, een zekeren S. aan waar op zijn erf deze gestolen materialen gebruikt waren voor nieuwe gebouwtjes. In verband met genoemde diefstal werden destijds de personen K. en B aangehouden en op het politiebureau van Heerlerheide opgesloten.
Na de bevrijding van Heerlen en Heerlerheide werden door Amerikaanse militairen in september 1944 tal van-al dan niet vermeende-N.S.B.’ers en andere collaborateurs opgepakt. In afwachting van hun verhoor en berechting werden arrestanten in de kelder van het gemeentehuis Heerlen gedetineerd. Naderhand werden zij ook in een speciaal interneringskamp aan de Esschenderweg te Heerlen (Eikenderveld) gevangengezet, in de buurt van de toenmalige mijn- en hoofdzetel Oranje Nassau I. Het bewaringskamp betrof enkele gebouwen en terreinen van de Centrale Werkplaats voor jeugdige Werklozen. Deze werkplaats was voordien een fabriek geweest van de Nederlandse Maatschappij tot het verrichten van Mijnbouwkundige Werken. In het bewaringkamp werden zowel mannen als vrouwen geïnterneerd. Familieleden, vrienden en kennissen bezorgden hen voedsel, kleding en andere goederen, wat op een gegeven moment ten strengste verboden werd. Het kamp werd beveiligd door enkele tientallen bewakers; een peloton van voormalige leden van de Ordedienst (O.D.). Van maart 1945 tot mei 1946 was politieambtenaar M. Simons commandant van het kamp. Ook zijn collega M.M. Balemans was bepaalde tijd kampcommandant.
Ouderen van Heerlerheide die daadwerkelijk de bevrijding hebben meegemaakt weten zich zeker nog te herinneren dat er (in volle glorie) een Amerikaanse tank stond voor het café van Harie Beaujean gelegen tegenover de ingang van de Oranje-Nassaumijn III aan de Ganzeweide. De tank werd destijds bewonderd door de Heerlerheidenaren: Jo Daemen, Mia en Els Beaujean, moeder Anna Beaujean-Huyts, vader Harie Beaujean, de heer Reinierse (groothandelaar in kaas), Finy Beaujean en Wim Reinierse (zoon van kaashandelaar Reinierse).
Foto’s®Parkstad Actueel/Lucho Carreno
