Het voormalige ENCI-bedrijventerrein aan de Lage Kanaaldijk in Maastricht krijgt de status van ‘voorbescherming’

Het voormalige ENCI-bedrijventerrein aan de Lage Kanaaldijk in Maastricht krijgt de status van ‘voorbescherming’. De gemeenteraad van Maastricht heeft dit bepaald met zijn voorbereidingsbesluit op dinsdag 27 september. De status moet de industriële erfgoedwaarde van het terrein beschermen totdat een nieuw bestemmingsplan in procedure wordt gebracht.

Status van ‘voorbescherming’ Het plangebied aan de Lage Kanaaldijk, dat sinds april 2022 in eigendom is van Limburg Real Estate (LRE), heeft de status ‘voorbescherming’ gekregen. De gemeenteraad heeft dit bepaald met een voorbereidingsbesluit tijdens zijn septemberzitting. Door de voorbeschermingsstatus is het op het ENCI-bedrijventerrein verboden om: (i) gebruikswijzingen door te voeren, (ii) werken, (iii) bouw- en (iv) sloopwerkzaamheden uit te voeren. Er mogen dus géén nieuwe functies of activiteiten op het terrein worden gestart. Zolang het voorbereidingsbesluit geldt, is wel afwijking mogelijk op basis van een omgevings-vergunningsaanvraag. De gemeente toetst zulke aanvragen dan ook aan de voorwaarden die in het voorbereidingsbesluit staan.

Wethouder voor Stedelijke Ontwikkeling en Cultureel Erfgoed Frans Bastiaens: “Met het voorbereidingsbesluit en de status van ‘voorbescherming’ sluiten we aan op de ambitie van zowel de nieuwe eigenaar als de partners die het gewijzigde plan van transformatie hebben vastgesteld. We gaan nu werken aan een nieuw bestemmingsplan voor dit belangrijke industriegebied in aansluiting op het proces dat door LRE is ingezet om te komen tot een ambitieplan. Totdat het nieuwe bestemmingsplan is vastgesteld kunnen geen  onomkeerbare ingrepen worden doorgevoerd, die een aantasting zouden kunnen betekenen van de monumentale waarde van het gebied en de hierop aanwezige gebouwen en installaties”.

Het besluit gaat over het bedrijventerrein inclusief de zogenaamde ‘overgangszone’ op 50+ NAP en de Maaskade. De lager gelegen ‘overgangszone’ op 38+ NAP en de diepe groeve vallen buiten het besluit.

Behoud cultuurhistorische waarde. Het hele voormalige ENCI-terrein heeft een grote cultuurhistorische waarde. Vooral het zogenaamde oven 8-complex en een aantal bedrijfsgebouwen geven een goed beeld van de bloeiende periode van de Maastrichtse cementindustrie, die van nationaal belang is geweest.

De Rijksbouwmeester heeft deze industriële erfgoedwaarde erkend en geadviseerd om het hele ENCI-complex aan te wijzen als rijksmonument. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed moet nu bepalen of het complex een rijksmonument wordt. De Rijksdienst wil dit besluit in goed overleg met de provincie, de gemeente en de eigenaar nemen.

Duurzame toekomstvisie. Eigenaar LRE werkt samen met een designteam van architectenbureaus Mecanoo en Rademacher de Vries Architects aan een Ambitiedocument en Masterplan voor het voormalige ENCI-terrein. Het Ambitiedocument en het Masterplan kunnen als basis worden gebruikt voor een nieuw bestemmingsplan. De gemeente heeft vertrouwen in het proces om samen met de betrokken partners een nieuwe toekomstvisie voor het gebied uit te zetten en werkt hieraan positief mee.

Het voorbereidingsbesluit biedt ruimte en tijd om tot een goede toekomstvisie te komen. Tegelijk zorgt de voorbescherming ervoor dat het complex in de tussentijdgoed beschermd blijft en wordt geborgd dat gedurende het proces geen ongewenste en onomkeerbare stappen genomen worden.

Wethouder Frans Bastiaens: “Met dit voorbereidingsbesluit voor de voormalige ENCI-site geven we uitvoering aan de ambitie uit het coalitieakkoord om als gemeente de regie te willen voeren in belangrijke en strategische ruimtelijke ontwikkelingen in onze stad in de eerste plaats in het belang van de Maastrichtenaren”.

Terrein niet op slot. Op basis van het Plan van Transformatie uit 2009 mogen onder andere innovatieve bedrijven (bijvoorbeeld ontwikkellaboratoria, duurzame maakindustrie, enz.) zich vestigen op het ENCI-terrein. Maar het huidige bestemmingsplan laat ook (grote) industriële bedrijven toe, die binnen de bestemming passen. Om zulke bedrijven alsnog te kunnen weren, staat er een ‘gebruikswijzigingsverbod’ in het voorbereidingsbesluit.

Ook staat er een zogenaamde ‘afwijkingsmogelijkheid’ in het voorbereidingsbesluit. Dit zorgt ervoor dat de panden in de planningsfase wél kunnen worden gebruikt voor activiteiten of functies die de erfgoedwaarde intact laten en gewenste ontwikkelingen niet blokkeren. Dit kan alleen via een vergunningsaanvraag. De gemeente toetst zo’n aanvraag ook aan voorwaarden die in het voorbereidingsbesluit staan. Op die manier kan de gemeente al op korte termijn beslissingen nemen over het terrein. Dit betekent dat ook van het sloop- en bouwverbod en van het verbod op het uitvoeren van werken, werkzaamheden kan worden afgeweken.

Omgevingswet. Zodra het voorbereidingsbesluit geldig is, is de gemeente wettelijk verplicht om een nieuw ontwerp van bestemmingsplan te presenteren. Dit neemt dan de status van ‘voorbescherming’ over. Naar verwachting wordt per 1 januari 2023 de Omgevingswet van kracht. De geldigheid van het voorbereidingsbesluit wordt dan verlengd tot 1 juli 2024. Voor deze datum moet de gemeente een concept omgevingsplan beschikbaar maken voor het publiek.

Foto´s  M1-Goos-ENCI-wandel