‘Hommage to Humanity’

De Britse fotograaf Jimmy Nelson (52) is wereldberoemd vanwege zijn bijzondere portretten van inheemse volkeren die met uitsterven bedreigd worden. In het nieuwe fotografiemuseum, het Museum aan het Vrijthof in Maastricht is tot 20 maart 2020 voor het eerst in Nederland een overzichtstentoonstelling van zijn werk te zien. ‘Hommage to Humanity geeft een exceptionele inkijk in de cultuur en ziel van unieke inheemse volkeren. Zoals ook in de ziel en het zijn van Jimmy Nelson.

Kunst met een grote ‘K’. Wat je ziet in Maastricht lijkt bijna te mooi om waar te zijn. Oogstrelende kleurenfoto’s van stammen, die in hun eigen wildernis met zorg zijn geportretteerd. Jimmy Nelson reisde van Ethiopië naar Nieuw-Zeeland, van Papoea-Nieuw-Guinea naar Mongolië, van India naar Siberië, en verbleef er soms onder barre omstandigheden. Jimmy Nelson fotografeerde gemeenschappen die dreigen te verdwijnen, maar nu nog leven naar oude gebruiken.
Het zijn deze iconische beelden die Jimmy Nelson sinds jaren in de spotlight van de wereldwijde pers plaatsen. Versterkt door publicatie van zijn vuistdikke fotoboeken Before They Pass Away (uit 2013, meer dan 250.000 exemplaren verkocht) en het XXL-vervolg uit 2018: Homage to Humanity. Voor Jimmy Nelson voelt het als een wandeling door zijn leven als je langs de levensgrote (groeps)portretten van inheemse volkeren loopt, die overal in het Museum hangen. “Iedere foto is maar een klein onderdeel van een psychologische investering. Met deze foto’s geef ik mensen een inkijk in mijn ziel. “Wat je hier in Maastricht ziet ben ik!”

Jimmy Nelson ontmoette het promiscue herdersvolk van de Himba, in Namibië, waar de stoere vrouwen grotendeels naaktlopen; de Mustang met hun wijnrode punkkammen op een 3.000 meter hoog plateau tussen Tibet en Nepal; de Tsaatan in Mongolië die in tegenstelling tot de Russische Nenets hun rendieren nooit opeten; de met zilver en ivoor beladen Rabari, die zo’n duizend jaar geleden van Perzië naar Gujarat en Rajastan trokken; de Huaorani in Ecuador, gevreesde krijgers in het Amazonegebied, die geloven dat hun doden reïncarneren in termieten als ze op het pad naar het dodenrijk niet aan de anacondaslang weten te ontsnappen.

De vraag dringt zich op hoe hij erin is geslaagd om in deze veelal gesloten gemeenschappen met hun eigen wetten en riten te komen en wildvreemden in hun exotische authenticiteit heeft kunnen fotograferen? “Met nederigheid en respect voor mensen en cultuur”, duidt hij. Ik had geen eisen, noch een verwachtingspatroon. De uiteindelijke foto is de climax van het lange voorspel van contact maken met andere mensen. Wederkerigheid staat voorop. Wat je geeft, krijg je terug. Ik stel me kwetsbaar op en krijg hun vertrouwen terug. Het resultaat is dat mensen mij hun ziel tonen, als ik uiteindelijk de foto maak.”

“Ik ben een soort mister Bean”

“Hoe ik communiceerde in al die talen? Jimmy Nelson glimlacht: “Oogcontact en lichaamstaal. Ik ben een soort ‘mister Bean’. Die zegt geen woord, maar iedereen in de wereld begrijpt wat hij bedoelt!”
Jimmy Nelsons voorbeeld was DE Amerikaan Edward Sheriff Curtis (1868-1953), die de Noord-Amerikaanse Indianen visueel documenteerde als de trots ogende oerbewoners van gebieden die ze moesten prijsgeven. Maar hoe lang nog kan Jimmy Nelson foto’s maken van oervolken? Houtkap en oliewinning, toeristen en ziektes schrijden voort en rukken op. En inmiddels kleven aan sommige handen ook al een iPhone.

Als gevolg van zijn eerste boek kwam er voor hem onverwacht ook een nieuwe soort toerisme op gang. Mensen die met eigen ogen de stammen wilden zien en een ‘Jimmy picture’ wilden maken. Wat vindt hij daarvan? Hij haalt zijn schouders op. “Je moet van de nood, dan maar een deugd maken. Eerst waren er veertig Kazachen, waarvan de helft stokoud, die op traditionele wijze in Mongolië leefden. Nu zijn er weer vierhonderd stamleden. Jongeren zijn teruggekeerd in het dorp. Ze beseffen dat het waardevol is om de traditionele leefwijzen niet helemaal los te laten in de oprukkende moderne wereld. Ze koesteren hun cultuur weer. Ze gooien het verleden niet weg, maar preserveren tradities voor de toekomst. Voor mij is dat het allerhoogste goed.”

Foto’s: Jimmy Nelson

**Kader
CV Jimmy Nelson

Fotomuseum Maastricht
Vrijthof 18, 6211 LD Maastricht
Openingstijden : dinsdag t/m zondag van 10.00-17.30
Meer info: ww.museumaamhetvrijthof.nl .