Zaterdag 22 april kun je in Theater Heerlen geschiedenis en grote idealen beleven: Antwerp Symphony Orchestra en Jaap van Zweden hebben bij Meisterkonzert Shostakovich en Mozart in het repertoire

Ironische marsmuziek, eenzame melodieën boven klankvelden van wanhoop, en dan die triomfantelijke finale. Geen symfonie is meer verbonden met oorlog en onderdrukking dan de Zevende symfonie van Shostakovich. Internationale topdirigent Jaap van Zweden voert als gastdirigent het vermaarde Antwerp Symphony Orchestra aan in dit magistrale meesterwerk.

Dirigeren is een metier van hersenkracht, gevoelsrijkdom, overwicht en charisma. Je hebt kennis, ervaring een haarfijne sociale antenne nodig om een podium vol hoogopgeleide en kritische musici te motiveren en mee te gaan in jouw visie en dadendrang. Jaap van Zweden is er een meester in. ‘Samen muziek maken is zó ongelofelijk powerful. Het geeft saamhorigheid: met z’n allen één zijn!’ zei Jaap van Zweden in een interview met NRC.

Jaap van Zweden ontvangt op 18 april de Concertgebouw Prijs

Dirigent Jaap van Zweden ontvangt 18 april de Concertgebouw Prijs. De dirigent ontvangt de prijs vanwege zijn uitzonderlijke bijdrage aan het artistieke profiel van Het Concertgebouw. Met de ontvangst van Concertgebouw Prijs schaart dirigent Jaap van Zweden zich in een illuster gezelschap met onder anderen dirigent Bernard Haitink, bariton Thomas Hampson, cellist Yo-Yo Ma en trompettist Wynton Marsalis. “De klank van Het Concertgebouw is bepalend geweest voor mijn leven”, zegt de Amsterdam, die vanaf kindsbeen nauw verbonden was met Het Concertgebouw.

Krachtige en energieke maestro is een van de meest gevierde dirigenten van zijn generatie

Jaap van Zweden werd al op zijn negentiende concertmeester van het Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam. De jongste concertmeester ooit van het Concertgebouworkest ontwikkelde zich tot een ware raketmotor, die zijn carrière tot grote hoogten lanceerde. Jaap van Zweden maakte furore maakte op drie continenten en is een van de meest gevierde dirigenten van zijn generatie. Van Amsterdam tot Antwerpen en van Hong Kong tot New York, speelde hij als violist de mooiste solo’s. En zwaaide de scepter over de beroemdste orkesten ter wereld. Als gastdirigent stond Van zweden o.a. op de bok bij het Orchestre de Paris, Leipzig Gewandhausorchester, Chicago Symphony, Cleveland Orchestra, Los Angeles Philharmonic, Vienna and Berlin Philharmonics en het London Symphony Orkest.

Sinds 2012 is Jaap van Zweden muziekdirecteur van de Hong Kong Philharmonic. En sinds 2018 ook van de New York Philharmonic. Het debuut van Jaap van Zweden als 26ste Music Director van het New York Philharmonic was een feestje voor de rich and famous in black tie, maar óók voor journalisten uit de hele wereld én gewone New Yorkers in spijkerbroek. De enorme zaal met 2.800 stoelen was bijna uitverkocht. Muziekcriticus van The New York Times Anthony Tommasini noemde Van Zweden ‘krachtig en energiek.’

Symfonie uit een belegerde stad

Krachtig en energiek is ook de Zevende symfonie van Dmitri Shostakovich. ‘Zelfs tijdens de bombardementen weigerde Dmitri te stoppen met componeren’, schreef Shostakovich’ vrouw. ‘Als het echt gevaarlijk werd, maakte hij rustig de maat af, wachtte hij tot de inkt droogde en ordende dan netjes de bladzijden om die mee te nemen naar de schuilkelder.’ Duitse tanks belegerden Leningrad. Het beleg duurde van september 1941 tot januari 1944. Eén miljoen van de drie miljoen inwoners kwam om van honger en kou. Zijn vrienden en familieleden, studenten en leraren van het conservatorium en musici van het Leningrad Symfonieorkest werden geëvacueerd.

Shostakovich besloot te blijven. Het grootste gedeelte van Zevende kwam tot stand in de belegerde stad. Het werk werd in 1942 première gebracht door het geëvacueerde Bolshoi Orkest en drie weken later ook in Moskou uitgevoerd. De partituur werd nog diezelfde maand op microfilm gezet, ingeblikt en heimelijk naar New York verscheept waar Toscanini hem uitvoerde met zijn NBC Orchestra.

Overwinning van het licht

Op 9 augustus 1942 kwam de Zevende symfonie thuis in het belegerde en verwoeste Leningrad. Vijftien overlevende musici van een radio-orkest werden aangevuld met haastig van het front teruggeroepen koperblazers. Strijkers, houtblazers en slagwerkers werden weggeplukt uit lokale bandjes. Ondanks extra rantsoenen vielen meerdere uitgemergelde musici dood of bewusteloos van hun stoel. In een documentaire vertellen overlevenden musici wat het voor hen betekende. ‘We beseften dat dit misschien ons laatste concert was. Er was geen eten, maar die dag was een feestmaal. Het bewees dat de geest het won van de materie.’ In een krakerige zwart-witfilm draagt Shostakovich zijn symfonie op aan Leningrad en de overwinning op het fascisme. Maar zijn meeslepende muziek zegt ons veel meer. De componist, die altijd in angst had geleefd voor Stalins schrikbewind, vertelde later aan een biograaf: ‘Mijn idee van overwinning heeft niets te maken met geweld. Het gaat mij om de overwinning van licht op donker, van menselijkheid op barbarisme, van rede op actie.’

Kirill Gerstein houdt klassieke muziek levend met virtuoos Mozart Pianoconcert.

Maar voordat de Nederlandse topdirigent van internationale allure en het Antwerp Symphony Orchestra losbarsten in Shostakovich’ Zevende symfonie, schittert de Russisch-Amerikaanse pianosolist Kirill Gerstein in het sprankelende Pianoconcert nummer 17 van Mozart. ‘Hij behoort tot de intelligente en virtuoze solisten die klassieke muziek levend houden’, schreef The Observer over Kirill Gerstein.

Jaap van Zweden & Antwerp Symphony Orchestra – Shostakovich 7 & Mozart pianoconcert in de Zevende symfonie van Dmitri Shostakovich.
Dirigent: Jaap van Zweden
Solist: Kirill GersteinMozart / Pianoconcert nr. 17
Shostakovich / Symfonie nr. 7 ‘Leningrad’
Zaterdag 22 april Parkstad Limburg Theater Heerlen. Aanvang 20.00.
Meer info en tickets: www.parkstadlimburgtheaters.nl